Tirane, 17 Tetor 2010 - Kryetari i shtetit siguron se ai nuk po qendron i heshtur dhe se eshte aktiv ne zhvillimet politike te vendit, sigurisht duke qendruar ne detyren e tij te Presidentit te Republikes.
Presidenti i Republikës, Prof. Dr. Bamir Topi dha një intervistë për emisionin “Ora e debatit” të gazetarit Alfred Peza në Televizionin Ora News e cila me poshte publikohet e plote e zbardhur:
Ne interviste, z.Topi thote se "kam qenë shumë i kujdesshëm në mesazhe, sepse Institucioni i Presidentit është mjaft i rëndësishëm, sidomos kur jeta politike merr nota të kësaj natyre".
Kurse shton: "Besoj që sidomos tek Institucioni i Presidentit shprehet më shumë nevoja që të kemi një vend stabël, një stabilitet politik, ku bashkëpunimi mes forcave politike të jetë i shprehur. Sigurisht, debat politik ka pasur, ka dhe do të ketë në demokraci. E kam thënë dhe herë tjetër që do të ishim fatkëqij në rast se nuk do të kishim debat politik. Por, debati politik, nënkupton patjetër përballjen e ideve, të platformave, madje je më i besueshëm nëse ke gjëra konkrete për të zhvilluar. Debati mund të bëhet për institucionet. Debati mund të bëhet për ekonominë. Debati mund të bëhet për tema të qytetarëve. Debati duhet të jetë i tillë, që të jetë i sintonizuar me atë debat që ne e shikojmë gati çdo natë nga aktorë politikë, pasi janë tema që shqetësojnë të gjithë qytetarët. Por debati presupozon edhe nevojën për një operim për interesa të rëndësishme të vendit". Gazetari: Zoti President, një nga zhvillimet më të gëzueshme të këtij viti të trazuar politik është çështja e vizave. Besoj se keni diçka për t’u thënë qytetarëve shqiptarë me këtë rast. Presidenti Topi: Patjetër që jam pjesë e këtij gëzimi që besoj se është një gëzim për gjithsecilin. E kam thënë dhe herë të tjera dhe kam rastin ta them edhe sot, askush më shumë se sa shqiptarët nuk e ka pasur të nevojshme që të vijë në këtë ditë, kur Parlamenti Evropian me shumicë dërrmuese votash, i jep të drejtën Këshillit të Ministrave të Bashkimit Evropian që të marrë vendimin final. Askush më shumë se shqiptarët nuk e ka ëndërruar këtë ditë, duke marrë konsideratë një retrospektivë të errët historike, që ka të bëjë me atë izolim të thellë dhe sot më vjen ndër mend një episod, që lidhet me njerëzit tanë, njerëz, të cilët nuk patën shansin që të dalin qoftë edhe një herë për të parë se ç’bëhet jashtë. Që të marrësh në konsideratë këtë nevojë të jashtëzakonshme, besoj që edhe gëzimi është i jashtëzakonshëm. Gëzimi është i jashtëzakonshëm, sepse i jep mundësi shqiptarëve që realisht të ndihen të lirë, psikologjikisht të ndihen të lirë, sepse në shumë gjëra, ne në mënyrë shumë intuitive dhe të natyrshme i jemi afruar Evropës. Edhe atëherë kur ishim të izoluar, një pjesë e mirë e rinisë dhe e intelektualëve gjenin dritaren për të qenë të informuar. Por, sot janë të lirë të mendojnë të lirë, të lëvizin të lirë, të ushtrojnë aktivitetin e tyre, të mos jenë të kompleksuar, sepse liria e lëvizjes, liria e kontaktit patjetër të çkomplekson. Këtë e kanë konstatuar ata që kanë pasur mundësinë që të lëvizin jashtë, kjo në të gjitha fushat, qoftë në fushat që kanë të bëjnë me politikën dhe me institucionet, qoftë në fushat që kanë të bëjnë me artin, ato që kanë të bëjnë me sportin. Sa më shumë të jesh në kontakt, ti shikon se të tjerët janë si ty. Ajo që ne na ka bërë të mos jemi si ata është pikërisht ajo lloj politike që izoloi Shqipërinë, e izoloi në mënyrën më unikale, çka do të thotë që dhimbja ka qenë e jashtëzakonshme, por edhe gëzimi është i jashtëzakonshëm. Gazetari: Zoti President, a janë të përgatitur qytetarët shqiptarë në gjykimin tuaj për t’u ballafaquar në mënyrë kaq të lirshme me të gjithë Evropën dhe a është Evropa aq e përgatitur për të na mirëpritur? Presidenti Topi: Unë besoj që Evropa e ka kuptuar se Shqipëria, Bosnja, Ballkani Perëndimor, e kupton që edhe Kosova nuk mund të mbetet ishull, kështu që është një rikuperim i asaj që duhej të ishte bërë. Gjithsesi unë mendoj që të futesh në Evropë, me kërkesat që ka Evropa, patjetër kjo është pjesë edhe e detyrimeve që ka secili vend. Unë jam i të njëjtit mendim kur shprehem që vërtet ti do të futesh në Evropë, por patjetër je dhe pjesë e plotësimit të detyrimeve të saj. Që të integrohesh në Evropë, duhet të pranosh e plotësosh rregullat e këtij komuniteti. Sikurse është rregulli për Italinë, Francën, Gjermaninë, do të jetë rregulli edhe për Shqipërinë. Jam i të njëjtit mendim, që kjo nuk ka ardhur në mënyrë spontane. Kjo ka ardhur, sepse edhe shqiptarët, edhe institucionet kanë punuar që të vijë kjo ditë. Pra, nihilizmi është jashtëzakonisht gabim. Hiperbolizimi natyrisht që është gabim. Ne duhet të jemi të ekuilibruar. Kemi të drejtë të themi që detyrat i kemi realizuar. Kemi të drejtë të themi që ne duhet të jemi në Evropë, jo thjesht nga pikëpamja fiziko-gjeografike, por jemi politikisht, duhet të jemi edhe fizikisht të lirë, sepse jemi pjesë e qytetërimit të vjetër të Evropës. Unë kam rastin këtu të falënderoj të gjitha institucionet, të gjithë punonjësit e administratës, që kanë qenë të përfshirë afër në këtë proces! Ky është një proces i vendosur në kohë. Pra, vlen për të gjithë ata që kanë punuar, dhe me të drejtë, kur vjen momenti i finalizimit, e drejta për t’u krenuar me këtë arritje është legjitime, është normale. Gazetari: Por, zonja Fajon, një nga avokatet tona le të themi në Parlamentin Evropian në lidhje me procesin e liberalizimit të vizave, tërhoqi vëmendjen dhe tha se politika nuk duhet ta marrë këtë si një fitore të saj, kjo është një fitore e qytetarëve. A po lexohet si një fitore politike, apo si e qytetarëve? Presidenti Topi: Unë nuk do të isha kaq i prerë, sepse së pari politika buron nga qytetarët. E dyta, politika ka rolin e vet, institucionet kanë rolin e vet, pra, kjo është një fitore që u takon qytetarëve, por u takon edhe institucioneve. Dhe kur them institucionet, janë të gjitha pa përjashtim, sepse në një mënyrë, apo një tjetër, të gjitha janë të përfshira jo thjesht për atë që i takon individit, interesave individuale, familjare, të një rrethi të caktuar shoqëror, por i takojnë gjithë shoqërisë. Kështu që unë nuk mendoj se ka gjë të prerë me thikë. Unë mendoj që mesazhi i dhënë nga zonja Fajon, personazhi që ka punuar me një motivim të jashtëzakonshëm, sikur të jetë shqiptare, të cilën e kemi falënderuar, e falënderojmë dhe besoj falenderimet do të jenë pa masë, sepse ajo ka kuptuar, ndoshta si pak njerëz, se historia e Ballkanit është një histori shumë specifike. Gazetari: Për shkak sepse ajo vetë është nga Ballkani, nga Sllovenia. Presidenti Topi: Por, Sllovenia duke qenë më afër zemrës së Evropës, qendrës së Evropës ka luajtur një rol të dukshëm interlokutor midis interesave të Ballkanit dhe të Evropës, një rol interlokutor edhe për psikologjinë e vendeve të Ballkanit. Kjo ka qenë arsyeja që edhe dje në takimin me Kryetarin e Parlamentit slloven, unë e kam shprehur, e kam falënderuar, dhe kjo vjen edhe si pasojë e ndryshimit të një klime të përgjithshme në rajonin ballkanik. Ne i marrim mesazhet në sensin që ato jepen, por unë jam i bindur që kjo u takon të gjithëve. Gazetari: Në informacionin tuaj edhe si Presidenti i Republikës, a rrezikojmë ne si vend që një pjesë e qytetarëve edhe për mungesë të informacionit, edhe për shkak të dëshirës së tyre për të lëvizur të lirshëm të shkelin rregullat e vizave të liberalizuara? Presidenti Topi: Unë mendoj që nevoja për informim është një nevojë themelore. Nuk jemi të parët që e kalojmë këtë lloj eksperience. Të mos harrojmë që edhe vende të tjera e kanë kaluar këtë lloj eksperience dhe nevoja për t’u informuar është e domosdoshme. Kjo ka të bëjë me angazhimin e politikës, të institucioneve, të mediave, por unë nuk e shikoj me një lloj pesimzmi këtë proces, sepse një pjesë e mirë e shqiptarëve, gjatë këtyre viteve kanë pasur mundësinë që të dalin jashtë vendit, të jenë në emigracion, kanë fituar një lloj edukimi për sa u përket dhe rregullave të komunitetit dhe pjesa tjetër që nuk e ka pasur shansin, patjetër që do të orientohet. Fakti që po përsëritet çdo ditë nevoja për t’u informuar me rregullat e Bashkimit Evropian, për t’u orientuar që lëvizja e lirë nuk ka të bëjë me lejen për t’u punësuar, sepse ka rregulla të tjera, besoj që kjo pjesë e qytetarëve që nuk ka pasur mundësi të lëvizë jashtë vendit deri sot, mendoj që është një pjesë shumë korrekte. Janë njerëz që kanë dëshirën për të lëvizur, për të parë familjarët e tyre, për ndonjë problem shëndetësor, për turizëm pse jo, dhe nuk besoj që do të ketë probleme të atij karakteri, të cilat janë paralajmëruar. Gazetari: Zoti President, ju përmendët pak më parë edhe qytetarët e Kosovës në lidhje me këtë proces të liberalizmit të vizave. Në fakt, Kosova, edhe për shkak të specifikave të afërta historike të saj nuk është përfshirë në këtë program dhe mbetet le të themi e paintegruar në procesin e liberalizimit të vizave. Si do të veprohet dhe a po punon Shqipëria që edhe qytetarët e Kosovës të jenë pjesë e kësaj lehtësie që po sjell moderniteti? Presidenti Topi: Unë mendoj që përfshirja e Kosovës në regjimin e liberalizmit të vizave është një çështje e shpejtë kohore, sepse do të përbënte një paradoks të vërtetë që, të gjitha vendet e rajonit, të cilat në politikën e tyre të komunikimit rajonal kanë pikërisht bashkëpunimin, komunikimin që nuk është thjesht mbi bazën e komunikimit politik, por është komunikim fizik, biznesi. Pra investimet që do të kryhen e po kryhen në rajon, duhet të merrnin në konsideratë një “ishull”, sikurse është Kosova. Mendoj që është edhe në politikën e Bashkimit Evropian, që çështja e Kosovës të vendoset menjëherë në rend të ditës, sepse ndryshe pastaj do të ishte një shembull i shëmtuar që një popull, sidomos populli i Kosovës, që ka pasur një histori tragjike, të izolohet edhe në kohët moderne. Unë nuk besoj që në politikën e Bashkimit Evropian të mbetet e harruar tema për ta vendosur si prioritet lëvizjen e lirë të qytetarëve të Kosovës. Ne, në të gjitha bisedat e inkurajojmë, do të vazhdojmë të inkurajojmë, do të vazhdojmë të punojmë fort, sikurse edhe vetë institucionet e Kosovës, që nga ana e saj, pavarësisht problemeve të momentit që janë krijuar me Institucionin e Presidentit, besoj se e ka të gjithë kulturën për të ndërtuar një shtet multietnik, ku secili të ketë të drejtën të lëvizë i lirë. Kjo pa marrë parasysh që një qytetari serb të Kosovës i jepet ky akses nga Serbia, por ta ketë me të drejtën legjitime që ka shteti i ri i Kosovës, i cili çdo ditë e më shumë legjitimohet dhe njihet nga shumë vende. Gazetari:Zoti President, në datën shtatë tetor, kur Parlamenti Evropian votoi me shumicë dërrmuese liberalizimin e regjimit të vizave mes Shqipërisë dhe Bashkimit Evropian, përfshihet këtu edhe Bosnja, ju e përshëndetët këtë akt dhe më pas keni bërë një mesazh, i cili është një mesazh, ku ju keni pritur përtej edhe disa kritikëve që përse nuk flet Presidenti mbi zhvillimet politike në vend, për t’u dhënë mundësi shqiptarëve që të bëhen një herë me viza dhe kështu besoj që kështu e ka lexuar edhe pjesa kryesore e opinionit publik, që ju më pas të thoni fjalën tuaj për momentet dhe për disa nga zhvillimet kryesore politike në vend. Dhe në këtë mesazh ju thoni që jeni i shqetësuar për disa zhvillime politike të kohëve të fundit, të cilat kanë të bëjnë jo vetëm me aktorët politikë, por me shtetin, demokracinë dhe interesat e publikut të gjerë dhe të qytetarëve. Ndoshta është me vend në radhë të parë t’ju pyes unë, a e kemi lexuar të drejtë heshtjen tuaj dhe cili është në thelb shqetësimi juaj lidhur me këto zhvillime? Presidenti Topi: Unë sigurisht në heshtje nuk kam ndenjur. Kam qenë shumë i kujdesshëm në mesazhe, sepse Institucioni i Presidentit është mjaft i rëndësishëm, sidomos kur jeta politike merr nota të kësaj natyre, sikurse ju e cituat. Besoj që sidomos tek Institucioni i Presidentit shprehet më shumë nevoja që të kemi një vend stabël, një stabilitet politik, ku bashkëpunimi mes forcave politike të jetë i shprehur. Sigurisht, debat politik ka pasur, ka dhe do të ketë në demokraci. E kam thënë dhe herë tjetër që do të ishim fatkëqij në rast se nuk do të kishim debat politik. Por, debati politik, nënkupton patjetër përballjen e ideve, të platformave, madje je më i besueshëm nëse ke gjëra konkrete për të zhvilluar. Debati mund të bëhet për institucionet. Debati mund të bëhet për ekonominë. Debati mund të bëhet për tema të qytetarëve. Debati duhet të jetë i tillë, që të jetë i sintonizuar me atë debat që ne e shikojmë gati çdo natë nga aktorë politikë, pasi janë tema që shqetësojnë të gjithë qytetarët. Por debati presupozon edhe nevojën për një operim për interesa të rëndësishme të vendit. Gazetari: Por, në fakt, a është i tillë debati politik në Shqipëri? Presidenti Topi: Fakti që unë po e citoj dhe po e lajmëroj si temë, natyrisht ka edhe pjesën e vet të kritikës. Por, kritika bëhet në sensin që të mos preket performanca e partive politike e menduar nga ata vetë, sepse nuk mund të marrin orientime të karakterit politik nga Presidenti i Republikës. Presidentit i takon të bëjë thirrje për bashkëpunim dhe këto thirrje nuk kanë munguar, kanë qenë të vazhdueshme, janë bërë në terma të përgjithshëm, por janë bërë edhe në terma specifikë, kur ka qenë nevoja për të bashkëpunuar për miratimin e ligjeve të rëndësishme, sikurse janë pjesa më e madhe e ligjeve që kanë të bëjnë me drejtësinë. Pra, edhe një herë them dhe dëshiroj ta riafirmoj pozicionin tim që ky vend ka nevojë për stabilitet politik, ka nevojë për një bashkëpunim, ka nevojë për një debat shumë konstruktiv, ka nevojë që të forcojë institucionet, ka nevojë të ruajë një raport të drejtë mes institucioneve politike dhe atyre të pavarura, ka nevojë që të rrisë performacën profesionale të stafeve të institucioneve, ka nevojë që të konfrontojë opinionet, por, ka nevojë patjetër edhe të bashkëpunojë. Gjërat pa bashkëpunim, patjetër që sjellin një terren ku politika nuk merr formën e vet më të mirë, ku politika pastaj kthehet thjesht në një debat në distancë, ku prioritet marrin akuzat, të cilat janë më shumë mediatike se sa institucionale, marrin përparësi ato që pastaj mund të mos jenë të bazuara ligjërisht dhe marrin një imazh, që nuk është i këndshëm për sytë e Evropës dhe të partnerëve ndërkombëtarë. Gazetari: Zoti President, të jemi më konkretë. Si e vlerësoni ju konkretisht debatin që po bëhet kohët e fundit me aktorët politikë të dy kaheve në lidhje me afera korruptive, në lidhje me tendera, në lidhje me të kaluara, në lidhje me deklarime, apo mos deklarime pasurie e kështu me radhë? Presidenti Topi: Është e drejta juaj të më thoni që të jem më konkret, por unë besoj që kam qenë shumë konkret. Unë mund të flas brenda limiteve që ka kjo zyrë dhe ky institucion. Në mënyrën më absolute, pasi nuk më duket normale dhe këtë e kam thënë dhe në mesazhin publik, nuk më duken normale, akuza të kësaj natyre ku po del gjithçka, ndoshta dhe me hollësira të panevojshme, ndërkohë që institucionet ekzistojnë. Apeli im ka qenë i drejtpërdrejtë. Nëse një akuzë artikulohet politikisht, duhet të ndërtohet politikisht. Ndërsa, akuzat konkrete, duhet patjetër që të drejtohen në Institucionin e Prokurorisë. Fakti që unë e kam kanalizuar pikërisht në Institucionin e Prokurorisë, nuk është atribut i imi dhe nuk është se po e bëj unë këtë zbulim sot. Ky është një institucion i shtetit shqiptar, i cili operon me standardet e institucioneve paralele të vendeve te tjera, ku për të njëjtat gjëra, të së njëjtës natyrë, gjërat shkojnë në Prokurori, shkojnë në drejtësi dhe fjalën e fundit e jep drejtësia. Unë mund të them shumë gjëra politikisht. Mund të abuzohet me të drejtën e të qenit deputet dhe mund të thuash gjithçka. Vërtet, Parlamenti, imuniteti të japin mundësinë që ti të flasësh dhe të mos mbash përgjegjësi për atë që flet, por janë disa akuza, të cilat detyrimisht duhet të shkojnë në Prokurori. Dhe ka dy gjëra. Askush nuk mund të paragjykojë përfundimin e një procesi, por askush nuk mund të dalë pa pasoja, nëse ka shpikur publikisht, sepse nuk është çështe e reputacionit të një partie politike, apo e një deputeti, por është çështje e personalitetit të një individi, i cili është politikan, por pas tij është një familje, pas atij është një farefis, pas atij është një rreth shoqëror. Pra, apeli im për politikanët është që të jenë më të kujdesshëm në publik, rezervat që kanë t’i orientojnë, dhe unë mbështes absolutisht sistemin e drejtësisë, i cili duhet të punojë mbi bazën e atij betimi që ka bërë secili përfaqësues, që detyra e tyre të jetë e ndershme, të jetë profesionale dhe gjërat të marrin një fund. Gazetari: A ka qenë e tillë në fakt e tillë puna e tyre? Presidenti Topi: Të gjithë ne e dimë që sistemi i drejtësisë në Shqipëri ka progresin e vet, por ka edhe problemet e veta. Gazetari: Të cilat janë? Presidenti Topi: Askush nuk mund të ketë kurajën që të thotë se gjithçka ecën mirë, apo gjithçka ecën keq, sepse Presidenti vërtetë është Kryetarit i Këshilli të Lartë të Drejtësisë, por tek drejtësia kanë dorë dhe duhet të kenë dorë shumë institucionet. Kjo fillon patjetër me atë institucion nga ku burojnë pastaj të gjitha institucionet e tjera, me Parlamentin, ku zgjidhen një pjesë e tyre, ku miratohen një pjesë shumë e rëndësishme e të gjitha akteve rregullatore, që kanë formën e ligjit, ku sikurse e thashë, pjesa dërrmuese e ligjeve që kanë të bëjnë me drejtësinë, ose miratohen me tre të pestat, ose në rastin e ndryshime kushtetuese duhet dy të tretat. Por, nga ana tjetër është vetë sistemi i drejtësisë. Është Prokuroria, janë të gjitha shkallët e gjyqësorit, të cilat në vetvete kërkojnë, në pjesën ligjore të legjislacionit, integritetin moral, kërkojnë edhe përgatitjen profesionale. Pra, drejtësia operon në një masë të caktuar. Ka nevojë që të rrisë performancën, ka nevojë që të rrisë kurajon, edhe kur ka të bëjnë me politikën, duhet të ketë modele, që gjyqtari, apo prokurori që ka kurajë, nuk trembet, nuk influencohet, por e çon detyrën e vet deri në fund. Vetëm atëherë mund të themi se po ndërtojmë realisht një shtet të së drejtës. Gazetari: Në rastet konkrete, për të cilat po flasim dhe për debatin konkret, si po veprojnë prokurorët? Presidenti Topi: Unë mendoj, mbi bazën e të gjithë informacionit që kam, se ndryshe nga një rregull i hershëm tradicional, ku një deputet nuk thirrej në Prokurori pa iu hequr imuniteti, sot është krijuar një modus i pranuar nga të gjithë, që atë që e thonë publikisht, ta thonë edhe në Prokurori dhe Institucioni i Prokurorisë po punon në këtë drejtim. Gazetari: Ju, në mesazhin tuaj ditën e liberalizmit të vizave, keni tërhequr vëmendjen zoti President dhe lidhur me çështjen e ligjit të heqjes së imunitetit jo vetëm për deputetët, por edhe të një rangu tjetër zyrtarësh të tjerë ... Presidenti Topi: Duke filluar nga unë. Gazetari: ... duke filluar nga vetja. Por, pse nuk keni qenë specifik në mesazhin tuaj, pasi dihet që është opozita ajo që nuk po pranon ta votojë në këtë rast këtë ligj. Pra, thirrja juaj i drejtohet pikërisht opozitës? Presidenti Topi: Së pari, në apelin tim unë nuk kam parasysh kategori specifike, nëse janë në mazhorancë, apo në opozitë. Apeli im është i përgjithshëm, u drejtohet të gjithëve. Kam parasysh institucionin, kam parasysh parlamentarët, por kam parasysh edhe njerëzit e drejtësisë, kam parasysh dhe kategori të caktuara të institucioneve të pavarura dhe kushtetuese, kam parasysh edhe personin tim. Pra, ti je i besueshëm në publik, në momentin kur zhvishesh nga imuniteti. Vërtet ka një imunitet që i jep komoditet punës, por kur vjen puna për akuza të kësaj natyre, unë besoj që ky imunitet nuk duhet të ekzistojë. Dhe apeli është që politika duhet të largohet nga parametrat demagogjikë, nëse është thënë, duhet bërë. Në rast se ai që jep një apel kaq të rëndësishëm sic është Institucioni i Presidentit, që heqja e imunitetit të fillojë me imunitetin e Presidentit, besoj që ka gjithë të drejtën që të konsiderohet një apel i sinqertë, i drejtë që vlen për të gjithë. Kjo pastaj do të qetësonte edhe klimën politike. Kjo do të qetësonte politikisht edhe ata që merren me drejtësinë. Kjo do të qetësonte edhe publikun, sepse kanë të drejtë pastaj një pjesë e njerëzve të thjeshtë, që janë të profesioneve nga më të zakonshmet, që ndonjëherë kujdesi për të qenë të rreptë për gjëra të karakterit fare ordiner, është i tillë që i shkohet deri në fund, ndërsa pastaj për gjëra që kanë një ndikim mjaft të hidhur në shoqëri, për gjëra të mëdha, duket shumë e vështirë të punojë pastaj në mënyrë të qetë, pasi imuniteti bëhet pengesa më e madhe. Gazetari: Ka pasur një akuzë konkrete nga ish-ministri i Ekonomisë në lidhje me një çështje që implikon Policinë e Shtetit dhe struktura të tjera të të saj. Me cilësinë e Presidentit të Republikës, keni marrë informacion, jeni njoftuar, jeni munduar të mësoni diçka më tepër për kontrabandën e naftës në Shqipëri? Presidenti Topi: Është detyrimi i institucioneve që të sjellin informacionin korrekt edhe në institucionin e Presidentit. Por, unë dëshiroj të jem i pozicionuar parimisht për aq sa thashë. Të gjitha akuzat duhet të kanalizohen dhe në dijeninë time, edhe në rastin konkret, Prokuroria po merret me punën e hetimit dhe nuk dëshiroj të ndërhyj në hallka intermediare të procesit të hetimit, që nuk janë detyrë e Presidentit. Gazetari: Pra, ju jeni i qetë se gjërat janë vënë në lëvizje dhe po ecin në drejtimin e duhur? Presidenti Topi: Njeriu asnjëherë nuk mund të konsiderohet i qetë, kur çështjet dhe debati politik konsiderohet i deformuar. Këtë term së paku mund ta modifikojmë. Unë nuk mund të ndihem i qetë. Por, në terma relative jam i qetë, sepse institucionet që e kanë për detyrë të merren me këtë punë, e kanë shprehur dhe janë orientuar drejt këtyre institucioneve, kanë shkuar atje dhe po punojnë. Gazetari: Zoti President, ju përmendët pak më parë njerëzit e thjeshtë. Ju jeni në kontakt me ta qoftë në vizitat që bëni nëpër rrethe, qoftë nëpërmjet rrugëve të tjera me të cilat operon Presidenti i Republikës. Si e kanë perceptuar dhe çfarë mendojnë qytetarët e thjeshtë, kur dëgjojnë të tilla debate si këto që po zhvillohen javët e fundit në Shqipëri? Presidenti Topi: Mjafton të dëgjoni emisione të drejtpërdrejta televizive, apo intervista që ju vetë realizoni dhe besoj, ai është zëri i qytetarit. Kanë shqetësim. Nuk duhet që gjërat të shkojnë në këtë nivel. Duhet që politika të jetë shumë bashkëpunuese për interesat e tyre. Qytetari ndihet mirë kur ka standardin e jetesës së mirë, ndihet mirë kur ka siguri. Mund të themi sigurisht që është bërë shumë progres në Shqipëri, por natyrisht që ka edhe probleme, që kërkojnë patjetër që institucionet të forcohen dhe ta bëjnë jetën më të mirë. Asnjëherë progresi nuk ndalet. Gjithnjë flitet në terma relativë. Jemi më mirë se ç’kemi qenë, por jam i bindur që nesër do të jetë më mirë se ç’jemi, ndryshe tendenca e zhvillimit nuk do të kishte sens. Pra, të gjithë, marrin më shumë eksperiencë. Të gjithë motivohen më shumë për veprimtarinë e tyre dhe çështja e eksperiencës është një çështje më vete, por sot unë dëgjoj dhe shikoj me shumë respekt që është rritur shumë edhe niveli i artikulimit qytetar. Dikur problemi i artikulimit ndihej edhe tek ata që merren me politikë. Sot ky nivel është rritur, por është rritur shumë edhe niveli i artikulimit tek qytetarët e thjeshtë, që njohin problemet, e artikulojnë mendimin e tyre, mbajnë qëndrim. Kjo tregon që gjërat po evoluojnë, po ecin. Gazetari: Zoti President, në këtë periudhë ka lindur dhe një fenomen që nuk është se është aq shumë i ri, por gjithsesi duket se po merr përmasa më të mëdha – merkatoja e konsideruar e deputetëve, kalimi nga një forcë politike në një tjetër, kalimi nga mazhoranca në opozitë e kështu me radhë. Si e vlerësoni këtë zhvillim? Presidenti Topi: Natyrisht jo mirë. Unë e thashë apelin tim. E rikonfirmoj, çështja e stabilitetit politik është çështja më e rëndësishme. Por, nuk mund të them, është një çështje që ka të bëjë me deputetët, por nuk më duket një fenomen që na gëzon, sepse stabiliteti politik në radhë të parë vjen nga stabiliteti i partive, vjen nga stabilitetet individuale të çdo deputeti, ka të bëjë me interesat e qytetarëve, ka të bëjë me orientimin e qytetarëve. Me një fjalë unë do të thoja që, po i kthehem edhe një herë si një lajtmotiv, që stabiliteti politik për Shqipërinë, për institucionet, për politikën, për njerëzit është shumë i rëndësishëm. Gazetari: Por në fakt, a jemi duke konsumuar stabilitet politik? Si e vlerësoni ju situatën aktuale? Presidenti Topi: Pyetja juaj, shqetësimi juaj tregon që ky moment që unë nuk e konsiderova si element pozitiv, tregon që ka dhe problemet e veta natyrisht. Por, unë kam sensin e masës për t’u futur e për të diskutuar mbi këto tema që janë delikate. Pra, edhe një herë, Presidenti jep apelin e përgjithshëm, jep qëndrimin e tij. Pjesa tjetër pastaj, ka të bëjë jo vetëm me ndërgjegjen individuale të deputetëve, por edhe me ndërgjegjen politike të partive politike, është një çështje e tyre. Gazetari: Stabiliteti politik është atëherë kur forcat politike dhe institucionet punojnë në qetësi relative për të realizuar programet dhe detyrat e tyre. Por, ndonjëherë stabilitetin mund ta sjellin dhe zgjidhje të tjera në demokraci, siç janë zgjedhjet e parakohshme. Është folur këto ditë për mundësinë e zgjedhjeve të parakohshme, si mundësi krejt hipotetike, por gjithsesi. Ju e vlerësoni se njëra nga mundësitë mund të jenë zgjedhjet e parakohshme? Presidenti Topi: Së pari nuk dëshiroj të futem në këtë temë, jo se nuk kam mundësi të flas për këtë temë, por qëndroj pozicionit që stabiliteti i Shqipërisë është shumë i rëndësishëm, kështu që gjithçka që del nga linja normale e institucioneve, nuk është e pëlqyeshme për Presidentin. Pra, nuk mund të inkurajoj, nuk mund të marr pjesë, përkundrazi, e përsëris edhe një herë, dhe gjatë kësaj interviste e kam përdorur ndoshta në mënyrë shumë inflacioniste, termin stabilitet. Edhe sikur ta përmend edhe herë të tjera, natyrisht që nuk do të bëj gabim. Jam për një stabilitet të institucioneve. Jam që zgjedhjet e radhës të jenë zgjedhje më të mira nga ç’kanë qenë dhe vërtetë duhet një angazhim i të gjithëve. Duhet të bëjmë shumë kujdes që këto zgjedhje, të mos kenë asnjë lloj shansi për t’u kontestuar dhe kjo do patjetër angazhim, do angazhim nga partitë politike e nga institucionet dhe gradualisht njerëzit, që merren me administrimin e zgjedhjeve duhet të kuptojnë që tifozllëku ndaj partive, nuk e ndihmon procesin. Përkundrazi, njerëz që kanë të gjithë integritetin e tyre, strukturat e tyre për të qenë korrektë, do ta ndihmonin procesin dhe ne nuk do të harxhonim shumë kohë pas zgjedhjeve për të thënë që zgjedhjet nuk ishin të mira. Gazetari: Zoti President, ju keni përmendur stabilitetin, si një element shumë të rëndësishëm të zhvillimeve në vend, në mënyrë që ne të plotësojmë të gjitha ato angazhime edhe në proceset integruese, por edhe politike për qytetarët. Nga ana tjetër, ka patur një proces ku ju keni qenë në qendër të vëmendjes, në lidhje me zgjidhjen e asaj që një palë e quan kriza politike në vend për shkak të zgjedhjeve të kaluara dhe një palë tjetër e quan ngërç politik. A është tejkaluar kjo krizë apo ky ngërç politik, apo jemi duke e konsumuar ende? Presidenti Topi: Unë besoj që jemi në të njëjtat pozicione. Ju e keni në memorje edhe takimin e zhvilluar në Presidencë. Unë nuk besoj që palët kanë lëvizur. Të jemi realistë, palët janë në të njëjtat pozicione. Pra, është diskutuar gjatë, është diskutuar për nevojën e futjes në lojë të Komisionit të Venecias, të Gjykatës Kushtetuese, është diskutuar për vektorët që do ta venë në lëvizje, pra, jemi praktikisht në të njëjtën situatë. Palët janë në të njëjtin pozicion, çka tregon që ai problem është prapë i mbartur muaj pas muaji dhe natyrisht që, nuk lejon që palët të shikojnë përzgjedhjet që do vijnë për zgjedhjet lokale, të cilat janë dekretuar në datën 8 maj të vitit 2011, çka nënkupton një lloj nevoje dhe një lloj shqetësimi të natyrshëm, që e kanë jo vetëm institucionet në Shqipëri, por e kanë edhe institucionet, të cilat në një lloj mënyre monitorojnë. Besoj e mbani mend fare mirë, sepse është apel i ditëve të fundit, apeli i Ambasadorit të ri të OSBE-së, i cili risolli në vëmendje të partive nevojën për t’u marrë me zgjedhjet e pushtetit vendor, të cilat janë shumë afër. Nëse do të jetë i nevojshëm, një reformim i Kodit Zgjedhor e për t’u përgatitur ashtu siç duhet, në mënyrë serioze, në mënyrë që, zgjedhjet e pushtetit vendor, si zgjedhje të karakterit administrativ, janë zgjedhje që janë më afër interesave të qytetarit, janë zgjedhje që sikurse thashë duhet të jenë të drejta, korrekte, të pakontestuara. Gazetari: Por a mund të jenë të tilla këto zgjedhje kur akoma kemi këto probleme të zgjedhjeve të kaluara? Çfarë duhet bërë me këtë moment? A do ta lemë, - më falni zoti President që ju ndërpres, - a do ta lemë që këtë sëmundje ta suportojë trupi i demokracisë sonë dhe a e suporton dot, apo ne duhet ta operojmë dhe, në mënyrë që të shpëtojmë, dhe të ecim përpara? Presidenti Topi: Edhe njëherë kjo është një çështje gati-gati ekskluzive e partive politike parlamentare, sepse janë ato të cilat duhet të ofrojnë vullnete politike për të bashkëpunuar, për ta parë të nevojshme ose jo reformimin e Kodit Zgjedhor. Pra, është një çështje që mund të ketë interes nga shumë individë, nga shumë individë politikë apo parti, por në mënyrë të veçantë i takon partive politike parlamentare. Gazetari: Sigurisht që i takon partive politike, por ju si një aktor dhe një faktor shumë i rëndësishëm i jetës së vendit, duhet të keni një gjykim tuajin, si mund të tejkalohet dhe a do të tejkalohet në fund të fundit, sepse njerëzit presin të dëgjojnë diçka nga ju? Presidenti Topi: Ju mendoni që mund të tejkalohet gjë pa shprehjen e një vullneti politik? Mendoni që Presidenti do t’u tregojë aktorëve politikë rrugën e tyre, që e kanë rrugën absolutisht të qartë, që është rruga e bashkëpunimit në parlament për të ndërtuar një ligj, pasi përndryshe ligjet nuk ndërtohen, aq më shumë kurlind nevoja për të ndryshuar ligjet e karakterit kushtetues, që domosdoshmërisht kërkojnë dy të tretat e votave në parlament. Më thoni ju nëse ka një mekanizëm tjetër. Shqipëria nuk është Republikë Presidenciale, është Republikë Parlamentare. Apeli i Presidentit është pikërisht për të gjetur bashkëpunimin dhe për të ruajtur patjetër seriozitetin e një procesi që konsiderohet mjaft jetik për Shqipërinë. Nëse ju keni një mekanizëm tjetër, ju mund të ma thoni, por çështja është tek vullneti politik, çështja është tek bashkëpunimi, çështja është që t’i paraprihet një procesi, i cili kurrsesi nuk mund të ndërtohet brenda disa ditëve. Ne jemi mësuar, në retrospektivë, që të gjitha ndryshimet e Kodit Zgjedhor i kemi bërë “in extremis” ditën e fundit, atëherë kur ka qenë dita e fundit e sesionit të fundit të Legjislaturës së fundit. Nëse më thoni një eksperiencë tjetër, ja kjo eksperiencë ka qenë. Pra, politika shqiptare ka nevojë që të maturohet për t’u paraprirë gjërave. Është shumë më mirë t’i parandalosh se sa t’i mjekosh. Gazetari: Në mungesën e vullnetit politik që ju thoni, ka shenjë barazimi mes palëve apo ka dikush që është më pak i barabartë se tjetri? Presidenti Topi: Në mënyrë absolute dëshiroj të ritheksoj se nuk dëshiroj të vendos gishtin, sepse ju e dini që vij nga një parti politike, ku kam qenë Kryetar i grupit parlamentar e Nënkryetar i Partisë Demokratike. Me ardhjen në Presidencë, motivimi ka qënë thellësisht institucional, duke qenë shumë i kujdesshëm për të mos ndërhyrë në opsionet apo gjykimet e karakterit politik. Meqënëse jeni një njeri i botës së sportit, do ju jap edhe një shembull, që ndoshta për shumë njerëz mund të jetë konsideruar si një hap i panevojshëm. Unë, para se të vij në këtë pozicion, kam qenë President i Sport-Klub ‘Tiranës’ dhe e quajta të nevojshme që të jap dorëheqjen, sepse edhe në botën e sportit, Presidenti duhet të jetë i të gjithëve dhe s’mund të jetë i një ekipi. Nga kjo pikëpamje, mua më hiqet e drejta që të bëj diagnozë, e cila mund të jetë ndoshta dhe e karakterit subjektiv dhe mund të krijojë momente jo të mira tek partitë politike. Kjo është arsyeja që mesazhet e Presidentit janë shumë parimore, janë mesazhe institucionale dhe janë për të gjithë, pa përjashtim. Gazetari: Zoti President, pak ditë më parë është bërë publike letra e Komisionerit Shtefan Fyle drejtuar Kryeministrit të vendit. Citoj, në paragrafin e parafundit thuhet: “Unë do të doja të shpreh shqetësimin për progresin e pamjaftueshëm në normalizimin e situatës politike në Shqipëri. Si Kryeministër dhe si Kryetar i partisë më të madhe në qeveri, ju ndani me të gjithë kriteret e tjerë politikë, përgjegjësinë për t’i dhënë fund kësaj situate”. Si e vlerësoni këtë letër dhe a po shihni reflektim? Presidenti Topi: Unë besoj që çfarë kemi konsumuar deri tani në këtë bisedë, është pak a shumë shqetësimi për zgjidhjen e atyre momenteve, të cilat nuk u japin mundësi institucioneve për t’u paraprirë etapave të tjera të rëndësishme të progresit demokratik. Pra, në rast se kemi një situatë të tillë, ku partitë politike kryesore jo vetëm që nuk merren vesh, por janë në një etapë të konsumimit të akuzave të ndërsjella, sigurisht që kjo sjell një shqetësim edhe tek Bashkimi Evropian dhe tek i dërguari i posaçëm, tek Komisioneri Fyle, i cili ka jo vetëm shqetësimin e Bashkimit Europian, por ka dhe një lloj shqetësimi të karakterit personal, meqënëse është njeriu që merret më nga afër me këtë problem. Dhe unë e konsideroj një mesazh të natyrshëm, një mesazh që vlen për të gjithë, për të gjithë aktorët, duke filluar që nga ata që janë të përfshirë direkt në këtë proces si dhe për institucionet e tjera, edhe për Institucionin e Presidentit, ku të gjithë duhet të jenë më aktivë, duhet të jenë më bashkëpunues, duhet të jenë në gjendje që të dallojnë cili është dominanti dhe rëndësia e një procesi politik dhe cilat janë gjërat sekondare. Kështu që nga kjo pikëpamje, unë e mirëkuptoj, por nga ana tjetër, është një deklaratë e Komisionerit që besoj që nuk ka nevojë për komente, perifrazim. Gazetari: Zoti President, në të gjithë këtë debat që po zhvillohet, ka pasur një institucion, siç është Komisioni Qendror i Zgjedhjeve, që herë pas here ka hyrë në lojë për shkak të pozicionit që ka në raport me proceset elektorale dhe ka deklaruar që do t’i djegë fletët e votimit, përkundër debateve që bëhen ‘duhen djegur, s’duhen djegur’. Keni ju një mendim në lidhje me këtë gjë, pra, jo nëse duhen djegur ose jo, sepse sigurisht ajo është atribut i Komisionit, por çfarë roli mund të luante Komisioni Qendror i Zgjedhjeve si një institucion kushtetues në këtë situatë, sipas jush? Presidenti Topi: Nëse do të ma kishit bërë këtë pyetje para ndryshimeve kushtetuese, jo vetëm do kisha mundësi më shumë për të folur, por do të kisha dhe detyrimin për të folur. Ju e dini që pas ndryshimeve kushtetuese pati një ndryshim edhe të strukturës të Komisionit Qendror të Zgjedhjeve, ku, as në mënyrë të drejtpërdrejtë, as në mënyrë të tërthortë, dmth asnjë kandidaturë e Presidentit, qoftë si Institucion Presidenti, qoftë me atributin e Kryetarit të Këshillit të Lartë të Drejtësisë, sot pra Presidenti nuk ka asnjë përfaqësues. Partitë politike patën mirëkuptimin e plotë në atë kohë për të bërë ndryshimet kushtetuese, për të kufizuar kompetenca të caktuara, për të fuqizuar kompetenca të caktuara, për të zgjedhur Presidentin e ardhshëm me 71 vota, për të ndryshuar strukturën e KQZ-së, dhe sot, çdo gjë e ndërtuar në atë kohë, konsiderohet legjitime. Askush pas miratimit të ligjit nuk ka të drejtë t’i bëjë koment ligjit, sepse ligji është ligj, por nga ana tjetër duhet të kuptohet që, të gjitha ato ndryshime kanë ardhur me një vullnet të caktuar politik të partive politike dhe tërë përgjegjësia në Komisionin Qendror të Zgjedhjeve, ju duhet ta kuptoni, se gjithmonë performanca, profili politik, natyrisht kanë edhe përfundime të karakterit politik.në në parametrat e ligjit.Unë nuk i bëj koment Komisionit Qendror të Zgjedhjeve, nuk mund të them që nuk është në parametrat e ligjit. Gjithçka që është me ligj, është me ligj, por përsa i përket pozicionimeve politike, kjo ka të bëjë me përgjegësinë politike të partive politike të cilat ndërtuan një strukturë thellësisht politike. Të gjithë njerëzit që janë në Komisionin Qendror të Zgjedhjeve janë të katapultuar nga vullnetet politike të partive politike. Gazetari: Ky ishte një hap para apo një kthim prapa? Presidenti Topi: Edhe njëherë, nëse unë do t’i përmbahem asaj çka thashë më përpara, që Presidenti kur dekreton një ligj, e dekreton me vullnetin e tij dhe nuk e komenton. Por ama i bën thirrje të gjithëve që të zbatojnë ligjin. Ndryshe është kur bën komente në momentin e ndërtimit të ligjit. Çdo njeri, çdo i interesuar, çdo grup interesi ka të drejtë ta trajtojë, të japë opinionin e tij, por në momentin që përfundon, ligji është i detyruar për t’u zbatuar. Gazetari: Zoti Presidenti, përmendët pak më parë, dekretimin e zgjedhjeve të reja lokale në 8 maj 2011, pra, në vitin e ardhshëm. Në vitin 2007, kur ishin zgjedhjet lokale, ju keni qenë pjesë e negociatave politike me atributin e Kreut të grupit parlamentar të partisë më të madhe në qeveri dhe e Nënkryetarit të kësaj partie, dhe data e zgjedhjeve u shty. Në këto zhvillime që po ndodhin, a mos po shkojmë në të njëjtën rrugë, që mund të shtyhen sërish zgjedhjet lokale? Presidenti Topi: Sigurisht që nuk kam të drejtën, as të hamendësoj. Nuk mund të hamendësoj, nuk mund të bëj parashikime, aq më shumë pesimiste. Dëshiroj t’i qëndroj pikërisht asaj date, e cila ka qenë data e fundit e kufirit ligjor, ku i jepet mundësia Presidentit për të dekretuar zgjedhjet. Pra, data 8 maj është data e fundit, sipas të gjitha përllogaritjeve dhe unë nuk mund të bëhem sigurisht njeriu që merr karakteristikat e ‘Kasandrës’, përkundrazi dëshiroj t’i inkurajoj të gjithë aktorët politikë që zgjedhjet jo vetëm të zhvillohen në kohë, por të zhvillohen sipas të gjitha kushteve, të jenë korrekte, të jenë të lira, të jenë të ndershme, të jenë të pranueshme dhe të mos vijnë si një moment kontestimi që do ta çonte prapë situatën politike në këto parametra. Gazetari: Por në fakt, a jemi në kohë për t’i bërë zgjedhjet në kohë? Presidenti Topi: Unë mendoj që ende, ndonëse koha po kalon me shpejtësi, dhe asnjëherë dita që kalon nuk të jep shanse në rast se nuk veprohet, por ende jemi prapë në limite për të bërë të gjitha modifikimet e nevojshme sipas vullnetit të partive politike. Gazetari: Zoti President, meqë përmendëm 8 majin, Kryeministri i vendit ka akuzuar opozitën se ka lobuar për të shtyrë procesin e liberalizimit të vizave përtej kësaj date. Jeni ju në dijeni? Presidenti Topi: Sikurse jeni ju në dijeni për deklaratat që janë publike. Gazetari: Për lobimin? Presidenti Topi: Jo, në mënyrë absolute, unë s’jam në dijeni. Nuk jam në dijeni dhe nuk mund të bëhem interpret apo sikurse thashë pak më parë, të perifrazoj thëniet e cilitdo individ, personazhi politik apo një njeriu të rëndësishëm të një institucioni. Është e drejta e tij të shprehet dhe çdo pyetje mund t’i adresohet atij për të argumentuar atë që ka thënë. Gazetari: Zoti President, në situatën në të cilën ndodhet vendi, nga të gjitha pikëmpamjet, ju, me atributet e Kreut të shtetit, ku shikoni që ka më shumë probleme vendi për t’i zgjidhur në mënyrë emergjente, përveç problematikës politike për të cilën po flasim? Presidenti Topi: Unë mendoj që politika është dominanti i jetës institucionale, sepse vetë politika sjell, për mirë ose për keq, funksionimin edhe të institucioneve të tjera. Unë mund t’ua argumentoj pikërisht me sistemin e drejtësisë. Ju jeni të ndërgjegjshëm, jeni dëshmitarë të mjaft nevojave që ka sistemi i drejtësisë për të operuar mbi bazën e ligjeve, të cilat domosdoshmërisht kërkojnë një votim të cilësuar edhe aty ku politika nuk funksionon mirë, sigurisht nuk vjen dhe miratim ligjesh, dhe kur s’ka miratim ligjesh, ka vakuume ligjore apo institucionale, dhe ku ka vakuume, natyrisht edhe cilësia e shërbimeve në këto institucione lë për të dëshiruar. Pra, një politikë konstruktive sjell patjetër dhe një funksionim më të mirë të institucioneve, qofshin këto edhe institucione të pavarura. Gazetari: Meqë natyrshëm hymë në këtë pjesë, ju, si Kreu jo vetëm i Presidencës, pra jo vetëm si Kreu i Shtetit, por edhe si Kreu i një pushteti shumë të rëndësishëm siç është drejtësia, herë pas here keni dhënë mesazhe gjatë mbledhjeve të Këshillit të Lartë të Drejtësië, por dhe në takime të tjera, por në fakt, mund të jeni më konkretë për të na identifikuar kush janë problemet më të mëdha që ka sot sistemi dhe ky pushtet? Presidenti Topi: Natyrisht që do na duhej një emision ekskluziv për drejtësinë. Gazetari: Sigurisht. Presidenti Topi: Sepse edhe gjërat e trajtuara në pak çaste, detyrimisht të çon në trajtime sipërfaqësore duke lënë shumë gjëra pa përmendur. Por, unë mendoj që institucionet e drejtësisë kanë nevojë patjetër që të kenë një legjislacion, i cili do t’i garantojë atyre jo vetëm lirinë e ushtrimit të profesionit, por edhe të gjitha detyrimet që ato kanë para Kushtetutës, ligjit, qytetarit. Kjo duket si një terminologji e përgjithshme, por kam parasysh këtu organizimin e Konferencës Gjyqësore, e cila vjen pastaj, jo vetëm si detyrim i Kushtetutës dhe i ligjit, por ka një ndikim të drejtpërdrejtë në rolin e Këshillit të Lartë të Drejtësië, i cili për hir të kalimit të afateve, të mandateve të disa anëtarëve të Këshillit të Lartë të Drejtësisë, e sjell këtë institucion në vështirësi reale. Mora vetëm një shembull për të thënë se sa e rëndësishme është politika, sa i rëndësishëm është ai votim i cilësuar, i parashikuar nga Kushtetuta. Kjo ka bërë që gjyqtarët të organizohen, sikurse ju jeni në dijeni, për të mbyllur disa vakuume, të cilat normalisht funksionojnë me Kushtetutë dhe me ligj. Gazetari: Duke i lidhur me 8 nëntorin? Presidenti Topi: Po, datë interesante është, por uroj që pavarësisht nga data, të ketë një funksionim më demokratik dhe të mbyllë një vakuum, i cili është shumë i dëmshëm për sistemin e drejtësisë. Gazetari: Ju i përmbaheni deklaratës që keni bërë më parë që Konferenca Gjyqësore nuk duhet mbledhur pa u bërë ligji apo e pranoni që duhet të mblidhet dhe të miratojë kandidatura për Këshillin e Lartë të Drejtësisë? Presidenti Topi: Edhe njëherë, nuk do ta bëj kurrë atë gabim që, në këtë pozicion, ku dekretoj ligje, të them që bie ndesh me ligjin që rregullon, aq më shumë një ligj, i cili ka kaluar edhe nga Gjykata Kushtetuese. Përgjithësisht, sepse nuk dëshiroj të jem kategorik për të thënë totalisht, i qëndroj të gjitha deklaratave të bëra në funksion të këtij momenti. Por paralelisht, pa dashur që të ndryshoj pozicion, do t’ju jap një argument nga bota e mjekësisë. Normalisht, organet e trupit funksionojnë mbi bazën e parimeve dhe funksioneve fiziologjike. Ju e keni dëgjuar ndonjëherë kur një organizëm, kur ndonjë organ i rëndësishëm nuk funksionon si duhet, ndodh ajo që quhet kompensimi i funksionit? Pra, një zemër që punon shumë, që nuk përballon, hipertrofizohet, pra zmadhohet. Ky quhet kompensim fizio-patologjik i një organi. Kjo po ndodh edhe në këtë situatë, kur politika, institucionet nuk po e mbyllin me ligj. Është vetë sistemi i drejtësisë, janë vetë gjyqtarët të cilët po ndërhyjnë me një mekanizëm kompensator për të bërë të mundur që të mbyllin një boshllëk, i cili është shumë i dëmshëm, në radhë të parë për institucionin e drejtësisë dhe për vetë gjyqtarët. Në rast se KLD-ja nuk funksionon me kapacitet të plotë, pastaj do të krijohen probleme të jashtëzakonshme, që lidhen qoftë me emërimin, qoftë edhe me penalitetet ndaj gjyqtarëve, qoftë me kontrollin e sistemit të drejtësisë, qoftë me ndërtimin e akteve rregullatore dhe në fund fare, me fizionominë e vetë sistemit të drejtësisë. Kështu që nga kjo pikëpamje, në rast se nuk ndodh, ne nuk duhet të themi: ‘Shiko, nuk duhet të ndodhë sepse ligji e parashikon këtu-këtu!’. Por në rast se pranohet nga të gjithë një lloj fryme, sikurse me sa duket është pranuar, e mënyrës së riorganizimit, e në çdo rrethanë, për të ruajtur pozicionin kushtetues e ligjor të Presidentit, do jetë vetë Këshilli i Lartë i Drejtësisë, që punon në mënyrë kolegjiale dhe me vendimmarrje ekskluzive, ai që do të gjykojë nëse ky proces ka qenë i rregullt apo jo. Dhe këtë nuk mund ta thotë Presidenti sot, sepse unë atje, pavarësisht se jam Kryetar i Këshillit të Lartë të Drejtësisë, kam një votë. Kështu që i takon Këshillit të Lartë të Drejtësisë, në ditën që do të mblidhet për të gjykuar për legjitimitetin e emërimeve dhe do të pres atë ditë kur të vijë ky moment. Gazetari: Pra, ju po thoni që, ky është pra nga ato raste kur ligjet fiziologjike mund të përshtaten në funksionimin e trupit të shtetit? Presidenti Topi: Unë në mënyrë absolute do të them gjithmonë që i qëndroj Kushtetutës, ligjit. Pra, ajo deklaratë që është dhënë më herët, ajo po jepet edhe sot. Fakti që gjyqtarët po organizohen për ta bërë të mundur një kompensim të tillë, i jep të drejtën Këshillit të Lartë të Drejtësisë, në momentin e duhur, të mblidhet për të thënë nëse ky proces ishte legjitim ose jo. Gazetari: Pra, nëse Këshilli i Lartë i Drejtësisë, me shumicë votash, e pranon, atëherë? Presidenti Topi: Natyrisht që nuk mund të bëjmë asnjë lloj parashikimi sot, asnjë lloj paralajmërimi, pasi i takon pikërisht atij momenti për ta thënë. Gazetari: Zoti President, duke qëndruar tek institucionet që kanë të bëjnë me vendimmarrjen në Këshillin e Lartë të Drejtësisë, Konferencën Gjyqësore e kështu me radhë. Në Këshillin e Lartë të Drejtësisë ka një problematikë të tillë: Pesë anëtarëve të tij u ka përfunduar mandati, midis të cilëve Edmond Islamajt, Besim Trezhnjevës, Admir Thanzës, Armando Subashit e Altina Xhoxhajt. Njëri është kandidat për në Gjykatën e Lartë, njëri sot është deputet i Partisë Socialiste. Presidenti Topi: Njëri është anëtar i Gjykatës Kushtetuese, Admir Thanza. Gazetari: Përtej kësaj, janë dy anëtarë të tjerë, zoti Artan Gjermeni e Hysni Demiraj, të cilëve në mos gaboj në muajin dhjetor u mbaron mandati. Pothuajse gjysmës së anëtarëve të këtij Këshilli u ka mbaruar afati. A e ka penguar kjo funksionimin normal të këtij institucioni dhe nëse deri në datën 7 dhjetor, kur u përfundon mandati i dy anëtarëve të tjerë, për t’u bërë shtatë mungesa, si do të funksionojë ai? Presidenti Topi: Unë them se Këshilli i Lartë i Drejtësisë, pavarësisht nga problemet që ne sapo i shprehëm, ka funksionuar në mënyrë normale dhe korrekte, sepse ligji “Për organizimin dhe funksionimin e Këshillit të Lartë të Drejtësisë” parashikon që deri në zëvendësimin e anëtarëve të Këshillit të Lartë të Drejtësisë, të gjitha funksionet janë parashikuar për të vazhduar. Kjo do të thotë se ai institucion i ka zhvilluar të gjitha mbledhjet dhe i ka shlyer të gjitha detyrimet e veta në mënyrë korrekte. Sikurse thamë, nuk është normale që gjërat që janë të parashikuara me ligj, edhe për afatet kohore, patjetër që duhet të zbatohen. Unë uroj që ky handikap i krijuar të rregullohet sa më shpejt, në mënyrë që të gjithë anëtarët e Këshillit të Lartë të Drejtësisë, të jenë me mandatet që kanë të gjitha institucionet; kështu që unë shpresoj shumë që rregullimi i funksionit, edhe duke pasur parasysh të drejtën për të qenë në afatet e tyre kohore, do të zgjidhet shumë shpejt. Gazetari: Zoti President, nisur nga kjo problematikë e krijuar në Këshillin e Lartë të Drejtësisë, çfarë mësimi del për ligjvënësit dhe për klasën politike, për institucionet që kanë në dorë të mos i çojnë situatat deri në këtë pikë, në mënyrë që shteti të funksionojë normalisht, pavarësisht luftës normale politike ose jo në vend? Presidenti Topi: Është ajo që thamë qysh në fillim të intervistës, që duhet një lloj konstruktiviteti në marrëdhëniet; aty ku ne kemi të bëjmë me gjërat substanciale të shtetit... Gazetari: Një prej të cilave është, sigurisht, Këshilli i Lartë i Drejtësisë. Presidenti: Patjetër, që forcat politike duhet të gjejnë bashkëpunimin; pra, beteja politike, beteja për pushtetin politik duhet konsideruar njëra anë, ndërsa beteja për të ndërtuar shtetin me të gjithë elementet e tij dhe për ta mbajtur shtetin në parametra shumë seriozë nuk duhet të kushtëzohet nga beteja për pushtetin politik. Ky është mesazhi im. Është shumë e rëndësishme të kuptohet gjithmonë se në demokraci parashihet nevoja dhe mënyra e rrotacionit politik kudo, por shteti është shtet. Nuk duhet që rrotacioni politik të kthehet qëllim në vetvete, por duhet që çdo pushtet politik, pavarësisht nga ngjyra, të kontribuojë që shteti të jetë serioz, të mos jetë i cënuar nga emocionet politike, sepse shteti është i të gjithëve, si i atij që merret me politikë, si i atij që ka fobi nga politika, si i atij që është indiferent, si i atij që është aktiv dhe si i atij që është në media; pra, shteti është i të gjithëve, pasi të gjithë kemi nevojë për shtet. Sa më i fortë të jetë shteti, aq më i fortë është në funksion të qytetarëve; edhe imazhi ynë tek ato shtete me të cilat kërkojmë të ndërtojmë marrëdhënie dhe të jemi pjesë e tyre, duhet të jetë më i mirë. Gazetari: Ka një problematikë në emërime dhe mungesa të gjyqtarëve edhe në Gjykatën e Lartë. Është emëruar Bashkim Dedja... Presidenti: E keni fjalën për Gjykatën Kushtetuese? Gazetari: Më falni, se e ngatërrova! Janë emëruar disa gjyqtarë, por ka akoma disa vende vakante, një pjesë e të cilëve është në proces. Zonja Beçaj, Kryetarja e kësaj Gjykate, ka tërhequr vëmendjen me rastin e emërimit të njërit prej anëtarëve të Gjykatës, zoti Bici, për kohën e dekretimit dhe kohën e emërimit të gjyqtarëve. A keni problem edhe ju në llogaritjen e kohës? Presidenti Topi: Absolutisht, jo. Gazetari: Në fakt, ku qëndron problemi në Gjykatën e Lartë? Presidenti Topi: Unë po ju them diçka që e kam thënë edhe kohë përpara: Për Presidentin e Republikës është shumë e thjeshtë mbi bazën e një procesi që është realizuar ku listat e gjyqtarëve që plotësojnë kriteret ligjore presupozojnë lista me nga 30-40 vetë; pra, nuk është problemi i emërimit në funksion të kohës, por ka qenë një klimë e tillë politike ku më është dashur, sidomos për Gjykatën Kushtetuese që të gjendet një ekuilibër që vetë partitë politike që do të jenë në Kuvend për t’i miratuar, të kishin një konsensus për sa u përket figurave, të cilat do të jenë sot në Gjykatën Kushtetuese. Me qenë se klima politike nuk e ofroi këtë mundësi, për këtë kanë dijeni edhe partnerët tanë ndërkombëtarë; pra, vonesa prej dy-tre muajsh që imponoi edhe paraqitjen disi me vonesë të disa kandidaturave të Gjykatës Kushtetuese, lidhet pikërisht me klimën politike. Gazetari: S’po flisnim për Gjykatën e Lartë... Presidenti Topi: Ju më thatë për Gjykatën Kushtetuese. Për Gjykatën e Lartë ka pasur... Gazetari: Nëse do të fillonin procedurat më shpejt, do të bëheshin emërimet më shpejt? Presidenti Topi: Ka ardhur një proces natyral; edhe Kuvendi ka pasur kohën e vet, sepse një pjesë e kandidaturave është miratuar, por një pjesë është rrëzuar dhe kjo e ka e ka futur në një vonesë që nuk lidhet me moszbatimin e funksioneve nga njëri institucion tek një tjetër. Ka qenë brenda parametrave ligjorë dhe sot janë të gjitha të evaduara nga Institucioni i Presidentit, janë në Kuvend dhe presim rezultatin që do të vijë prej tij. Gazetari: Zoti President, janë rrëzuar disa kandidaturave për në Gjykatën e Lartë dhe në atë Kushtetuese, ndërkohë që edhe nga diskutimi që u është bërë nëpër komisione kandidaturave, duket sikur do të ketë prapë të tjera kandidatura që do të rrëzohen. Pse ndodh kjo gjë? Presidenti Topi: E kam thënë edhe para dy ditësh se nuk dëshiroj të bëj asnjë koment që konsiderohet eksluzivitet i punës së Kuvendit; nuk kam bërë dhe nuk dëshiroj të bëj asnjë koment. Është e drejta e Institucionit të Kuvendit për të gjykuar mbi kandidaturat që vijnë, sepse e tillë është marrëdhënia kushtetuese midis Institucionit të Presidentit dhe Kuvendit. Presidenti i Republikës propozon, Kuvendi verifikon dhe nëse voton apo jo, është çështje që ka të bëjë me të dhe jo me Presidentin, sigurisht. Gazetari:Nuk ka ndonjë problem mes jush si Institucion i Presidentit dhe shumicës, në këtë rast? Presidenti Topi: Ju mund të tentoni të ribëni pyetje, por unë i qëndroj pozicionit tim: nuk dëshiroj të bëj asnjë koment. Unë i kam zbatuar të gjitha të drejtat dhe detyrimet e mia kushtetuese për t’ia kaluar Kuvendit dhe hetimin mbi këto kandidatura e bën ai Institucion, sepse i takon atij. Kur të keni mundësinë për ta pyetur, mund ta pyesni Kuvendin, por unë kam thënë se nuk dëshiroj të bëj asnjë koment. Gazetari: Nuk dëshironi të bëni komente nëse ka probleme midis Institucionit të Presidentit dhe shumicës në këto rrëzime të kandidaturave?! Presidenti Topi: Përderisa ka një zbatim sipas Kushtetutës së Republikës të propozimit dhe përderisa ekzistojnë të dyja opsionet të kalimit apo të rrëzimit, do të thotë se është një e drejtë kushtetuese e Kuvendit. Gazetari: Në analizën tuaj, rrëzimi ka qenë i motivuar politikisht apo teknikisht? Presidenti Topi: Zoti Peza, ju e dini shumë mirë se unë kam aftësinë për ta mbajtur edhe pesë orë emisionin edhe në këtë argument që thoni ju, por pozicioni im i Presidentit, është një pozicion shumë parimor që nuk dëshiron të bëjë komente mbi këtë cështje. Është e drejtë e tyre dhe kanë të drejtë ta ushtrojnë atë. Gazetari: Dakord! Ju e keni bërë me transparencë këtë gjë? Presidenti Topi: Ju e dini, se pavarësisht se kjo dhomë është improvizuar si studio televizive, pikërisht këtu janë bërë takime me përfaqësuesit më me zë të drejtësisë, të Shoqatës së Avokatëve, Shoqatës së Gjyqtarëve, prokurorëve, EURALIUS-it, OPDAT-it që monitorojnë. Besoj se ka qenë në transparencë të plotë; madje, ka pasur edhe një komunikim me mediat. Fillimisht, përjashtohen të gjithë ata që nuk plotësojnë parametrat e ligjit; pastaj futen në diskutime analitike nëse këta gjyqtarë meritojnë të jenë të kualifikuar në një gjykatë tjetër? Presidentit i jepet një produkt, një listë që mund të jetë me 30-40 vetë, të cilët konsiderohen se kanë fituar të drejtën e kualifikimit për të shkuar në këto gjykata. Këtu pastaj futet e drejta kushtetuese e Presidentit të Republikës. Gazetari: Dakord! Presidenti Topi: Kjo nuk ka pse të ndahet me askënd. Presidenti propozon, Kuvendi miraton ose rrëzon. Gazetari: Ish-kolegu juaj, që ju ka zëvendësuar në të dyja postet partiake, Astrit Patozi, Kryetari aktual i Grupit Parlamentar të Partisë Demokratike dhe Nënkryetar i kësaj partie, në një emision timin, pak javë më parë, deklaroi se nga ana e Institucionit të Presidentit ka pasur mungesë transparence këtë vit për vendet vakante në gjykatën Kushtetuese dhe Gjykatën e Lartë, sepse sipas tij, nuk janë publikuar listat e aplikantëve për vendet vakante, ndërkohë që në vitet e tjera janë bërë publike në internet. Presidenti Topi: Problemi është i tillë: Nëse unë e bëj një proces më transparent nga pikëpamja metodologjike, e bëj jo se më detyron Kushtetuta, sepse në Kushtetutë thuhet në mënyrë të qartë: Është e drejtë ekskluzive e Presidentit të Republikës për të emëruar anëtarët e Gjykatës së Lartë dhe Gjykatës Kushtetuese. Fakti që në këtë dhomë, në këtë tavolinë kanë qenë të gjithë pjesëmarrës në praninë e mediave, unë besoj se kjo është një transparencë që vjen falë edhe teknologjisë televizive. Ju i keni në kujtesën tuaj dhe mund ta demonstroni që ky proces ka qenë shumë transparent. Gazetari: Domethënë, mosbërja publike në internet është thjesht një çështje teknike dhe jo për shkak të transparencës? Presidenti Topi: Besoj se ju duhet të futeni në elementet thelbësorë të procesit. Gazetari: Dakord! Me qenë se ju përmendët Kushtetutën dhe detyrimin tuaj kushtetues lidhur me vendimmarrjet që keni si President i Kushtetutës, shumica para këtij sezoni politik ka bërë një akuzë se keni shkelur Kushtetutën për mosdekretimin e Kryetarit të Gjykatës Kushtetuese. Menjëherë ka dhënë përgjigje Këshilltari juaj Juridik, Spiro Peçi; por gjithsesi, nuk keni dhënë ju një shpjegim. A ka pasur në fakt, shkelje kushtetuese, pasi shpjegimi i zoti Peçi ka qenë: Duhesh plotësuar një herë Gjykata me anëtarë dhe pastaj të zgjidhej dhe të dekretohej Kryetari; ndërkohë, që është dekretuar Kryetari dhe Gjykata nuk është plotësuar me anëtarë? Presidenti Topi: E drejtë pyetja juaj, por ju mendoni se Këshilltari Juridik i Presidentit mund të flasë pa dijeninë e Presidentit?! Së pari, është një Këshilltar Politik, është një jurist i njohur, ish-Ministër i Drejtësisë, një zë elitar në fushën e jurisprudencës, si dhe një ish-parlamentar; kështu që gjithçka që thuhet nga Këshilltari juridik i Presidentit të Republikës është zëri i Presidentit. Ai me të drejtë ka bërë një shpjegim profesional. Ju do të thoni: Pse Kryetari i ri i Gjykatës Kushtetuese u zgjodh, pa u plotësuar trupa? Së pari, mund t’ju them se u zgjodh pasi ishte propozuar grupi i ri i anëtarëve të ardhshëm, të mundshëm, të Gjykatës Kushtetuese; çka në vullnetin e Presidentit do të thotë që nga të gjithë këta njerëz që janë emëruar nga Presidenti dhe ata që janë aktualë, Presidenti ka të drejtë të bëjë zgjedhje. Duke marrë në konsideratë që ky proces po zgjatej dhe vazhdon të jetë ende në proces, ku ende nuk dihet nëse këta kandidatë do të fitojnë ose jo, atëherë unë gjeta mirëkuptimin me zotin Dedja, sepse duhet që patjetër të kesh pozicionin për ta drejtuar Gjykatën. Pas një bisede, natyrisht, me disa seanca, unë gjeta gatishmërinë e zotit Dedja, i cili kishte marrë një miratim nga Kuvendi; pra, ishte një figurë e miratuar si anëtar i Gjykatës Kushtetuese, një figurë e re, mjaft cilësore në fushën e drejtësisë, për të marrë drejtimin për tre vjet, sipas Kushtetutës, si Kryetar i Gjykatës Kushtetuese. Besoj se jemi absolutisht në një terren normal dhe unë shpresoj se me miratimin e pjesës tjetër të kandidaturave, Gjykata Kushtetuese do të futet në funksion të plotë. Kjo do të thotë se në gjithçka që është thënë, edhe në atë që unë po them sot, ka qenë gjithçka sipas parametrave kushtetues. Sot kemi Kryetarin e ri të Gjykatës Kushtetuese; ky është një çast i tejkaluar në problematikën e vet. Gjykata Kushtetuese, edhe pse ka nevojë të rinovohet, funksionon sipas të gjitha të drejtave kushtetuese që çdo anëtar, edhe pse e ka kaluar kohën, qëndron në detyrë dhe ushtron të gjitha drejtat e veta të plota, deri në zëvendësimin e tij nga anëtari i ri. Jemi në normalitet me këtë gjykatë. Gazetari: Duket se ky çast është i tejkaluar ky çast, po të kemi parasysh se vetë udhëheqësi i shumicës, Kryeministri Sali Berisha e priti në Zyrën e tij Kryetarin e ri të Gjykatës Kushtetuese. Pyetja është: Ju jepni garanci se ai është personi i duhur në vendin e duhur për shkak të specifikave që ka kjo Gjykatë? Presidenti Topi: Unë mendoj se kam qenë në gjendje shumë të mirë qoftë institucionale, qoftë morale e psikologjike kur kam emëruar zotin Dedja. Kam besim të plotë tek ai; është njeri me përgatitje profesionale dhe me integritet moral, që do të dijë të zhvillojë shumë mirë kompetencat e veta kushtetuese dhe institucionale. Gazetari: Falemnderit, zoti President! Kisha edhe një pyetje: Në ndryshimin e “Rregullores së Kuvendit” për votimin e dekreteve; nga votimi i mbyllur u bë me votim të hapur,me një kohë shqyrtimi deri në tetë javë. Pas kësaj ju keni dhënë një reagim ku keni thënë se edhe ju do të kërkoni më shumë kohë për proceset. Presidenti Topi: Duhet të jeni korrekt kur t’iu referoheni shprehjeve të mia! Gazetari: Ishte perifrazim, në fakt. Presidenti Topi: Perifrazimi duhet të jetë korrekt, ndryshe pastaj sjell keqkuptime dhe bëhet objekt i një debati tjetër politik. Unë kam thënë: Institucionet kanë të drejtën e tyre të ushtrojnë kompetencat e tyre ligjore mbi bazën e akteve rregullative. Për deri sa është rritur rigoroziteti në kontrollin e kandidaturave, kjo imponon që edhe Presidenti, në mënyrë të qetë e normale të rrisë rigorozitetin në realizimin e të gjitha kompetencave që janë kushtetuese e ligjore; besoj se kjo është normale në administratë. Nuk janë të njëjtat rregulla që janë sot me ato që kanë qenë më parë. Tentohet gjithnjë të perfeksionohet, të maturohet një procedurë administrative; besoj se i shoh vetëm pjesën pozitive këtij elementi. Gazetari: Falemnderit, zoti President! Në mbyllje të intervistës, nëse dëshironi apo nëse keni ndonjë mesazh për klasën politike, duke qenë se pjesa më e madhe e kësaj bisede ishte fokusuar mbi shqetësimet konkrete, reale të politikës korente të vendit? Presidenti Topi: Unë mesazhet i konsumova gjatë bisedës. Nuk dëshiroj të jem në rolin e atij që jep leksione për të tjerët, sepse klasa politike ka pjekurinë e vet, pavarësisht se kjo klasë politike ka ditur të ndërtojë edhe ligje, ka ditur të realizojë edhe institucione. Apeli im është ai që ka qenë gjithmonë: Duhet të ketë edhe debat, por duhet të ketë edhe bashkëpunim dhe konstruktivitet për të ndikuar sa më shumë në forcimin e shtetit. Forcimi i shtetit është forcimi i imazhit, është gjithçka që dëshiron qytetari sot. Mesazhi im është: Bashkëpunim në funksion të politikave për qytetarin. Sa më larg debateve shterpë, sa më larg interesave që, përgjithësisht, konsiderohen egoiste dhe sa më shumë në shërbim të qytetarit. Ky është mesazhi që vjen edhe një herë nga unë sot.
FUND
Foto: Presidenti Topi në emisionin “Ora e Debatit” të gazetarit Alfred Peza në RTV “ORA NEWS”